Mahkemesi :Asliye Hukuk Hakimliği (Tic.Mah.Sıf)

Yukarıda tarih ve numarası yazılı hükmün temyizen tetkiki davacı vekili ile davalı ... vekili tarafından istenmiş ve temyiz dilekçelerinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla dosyadaki kağıtlar okundu gereği konuşulup düşünüldü:

- K A R A R -

Davada, 26.05.2010 tarihli sözleşmeyle tavuk çiftliği yapım işini üstlenen davalıların işi tamamlayıp teslim etmedikleri ileri sürülerek iş bedeli karşılığı verilen çeklerden henüz bedeli ödenmemiş olan 277.500,00 TL tutarındaki 9 adet çekten dolayı borçlu bulunulmadığının tespiti, bedeli ödenmiş olan 275.000,00 TL tutarındaki 7 adet çekten dolayı da istirdat isteminde bulunulmuş, mahkemece davalı ... hakkındaki davanın pasif husumet ehliyeti yokluğundan reddine, davalı ... hakkındaki davanın ise kısmen kabulüne, çek keşide eden kişinin keşide ettiği çeklerin iptâlini isteme hakkı bulunmadığından çeklerin iptâli isteminin reddine, ödendiği iddia olunan çekler yönünden ödeme iddiası kanıtlanamadığından istirdat isteminin reddine, sözleşme nedeniyle davacının 552.500,00 TL borçlu bulunmadığının tespitine karar verilmiş, verilen karar davacı ... vekili ile davalı ...vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davacı ... vekili ile davalı ...vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddi gerekmiştir.
2- Davalı yüklenici davaya cevabında; yapılan imalâtla ilgili olarak 21.07.2010 tarih 74060 sayılı 81.125,00 TL ve 27.10.2010 tarih 74075 sayılı 197.325,64 TL olmak üzere toplam 278.450,64 TL bedelli iki adet fatura kestiğini, bu faturaların davacı defterlerine işlendiğini, dolayısıyla imalât bedelini bu miktarın altında belirleyen tespit bilirkişi raporunun doğru olmadığını, davada borçlu bulunulmadığının tespiti istenen çeklerden 120.000,00 TL bedelli 4 adet çekin 21.10.2010 tarihli tediye makbuzu ile davacıya iade edildiğini, iade edilen çekler yönünden davanın konusuz kaldığını, davacıya aynı işle ilgili olarak verilen 195.000,00 TL, bedelli teminat senedinin davacı tarafından ... İcra Müdürlüğü"nün 2010/23 E. sayılı dosyası ile takibe konulduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.

Mahkemece sözleşmede kararlaştırılan 701.665,00 TL götürü iş bedelinden, ... Sulh Hukuk Mahkemesi"nin 2010/3 D.iş sayılı dosyasına sunulan 19.10.2010 tarihli bilirkişi raporuna göre %19 seviyede gerçekleştirilen işlerin bedeli 133.316,00 TL düşülerek davacının borçlu olmadığı miktar 568.349,00 TL olarak saptanmış ve taleple bağlı kalınarak 552.500,00 TL yönünden borçlu bulunulmadığının tespitine karar verilmiştir.
Mahkemece verilen karar eksik incelemeye ve hatalı değerlendirmeye dayalı olduğundan usul ve yasaya aykırı bulunmaktadır.
Davadaki talep, 277.500,00 TL tutarındaki 9 adet çek yönünden borçlu bulunulmadığının tespiti, 275.000,00 TL tutarındaki 7 adet çek yönünden de istirdat istemine ilişkindir. Dava dilekçesinde dava değeri 277.500,00 TL gösterilerek bu miktar üzerinden harç yatırılmış, kalan 275.000,00 TL yönünden harç yatırılmamıştır. Harçlar Kanunu"nun 30. maddesine göre noksan harç tamamlatılmadıkça davaya devam olunamaz. Noksan harcın ikmâli için davacıya süre verilmesi, eksik harç tamamlanırsa davaya devam edilmesi, tamamlanmazsa dosyanın işlemden kaldırılması gerekir (HUMK.m.409, HMK.m.150).
Mahkemece deliller toplanmamıştır. Dava konusu 16 adet çekin tasdikli fotokopileri ve ödeme bilgileri dosyada mevcut değildir. Dava dilekçesinde 16 adet çekle ilgili gerekli bilgiler verilmiş olduğundan bu çeklerin ödenip ödenmediklerinin, ödendi ise kime ödendiğinin, ödenmeyenler için ne tür işlem yapıldığının, icra takibine konulup konulmadıklarının ilgili bankalardan ve taraflardan sorularak araştırılması ve tasdikli çek fotokopileri ile ödeme belgelerinin ve varsa icra takip dosyalarının getirtilmesi gerekirken bu işlemler yapılmamıştır.
Yapımı gerçekleştirilen işlerin bedeli yanlar arasında çekişmelidir. Davalı yüklenici 278.450,64 TL tutarında imalât yapıldığını savunurken, mahkemece itiraza uğrayan tespit bilirkişi raporu esas alınarak 133.316,00 TL imalât yapıldığı kabul edilmiştir. Tespit bilirkişi raporunda davalı yüklenicinin sözleşme dışı olarak lojman ve jeneratör binası yaptığı, lojman binasından 26.190,00 TL, jeneratör binasından da 7.728,00 TL olmak üzere 33.918,00 TL sözleşme dışı işler bedeline hak kazandığı belirtildiği halde bu bedelin yüklenici alacağına eklenmemesi de doğru olmamıştır. Yapılan imalâtın bedelinde uyuşmazlık bulunduğundan davalı yüklenicinin sözleşme içi ve sözleşme dışı işlerden dolayı ne miktar alacağa hak kazandığı mahkemece mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yapılmak suretiyle belirlenmelidir. Bilirkişi kurulundan alınacak raporla, sözleşme kapsamında gerçekleştirilen işlerin fiziki seviyesi tespit raporundan da yararlanılarak belirlenmeli, belirlenen seviye sözleşmede kararlaştırılan götürü bedele uygulanarak davalı yüklenicinin sözleşme içi işlerden dolayı ne miktar imalât bedeline hak kazandığı bulunmalı, sözleşme dışı yapılan işlerin bedeli de yapıldıkları tarihteki piyasa rayiçlerine göre hesaplanıp eklenmeli, nihai alacak borç hesabı yüklenicinin sözleşme içi ve dışı imalâtlardan dolayı hak kazandığı toplam bedel dikkate alınarak yapılmalıdır.
Sözleşme eki “... Tavuk Çiftliği Maliyet Hesap Tablosu” başlıklı belgede iş bedeli KDV dahil 701.665,00 TL olarak belirlenmiş, aynı belgede “tutar peşin” sütunu altında 162.392,00 TL rakamına yer verilmiştir. Dosya kapsamından bu rakamın davalı yükleniciye ödenip ödenmediği anlaşılamamaktadır. Dava konusu çeklerin dışında peşin olarak bu miktarda bir ödeme yapılıp yapılmadığı sözleşmenin taraflarından sorulmalı, yüklenicinin bu miktar ödeme yapıldığını kabul etmesi halinde hak kazandığı toplam imalât bedelinden düşülmeli, kabul etmemesi halinde ise ıspat yükü davacıya yükletilerek delilleri
sorulmalı, yazılı delil ibraz ederse değerlendirilerek, yazılı delil ibraz etmez ya da ibraz edilen deliller ispata yeter görülmezse yemin hakkı hatırlatılarak sonucuna göre ödeme yapılıp yapılmadığı belirlenmeli ve kanıtlanan ödemeler yüklenici alacağından düşülmelidir.
Yüklenici cevabında, 195.000,00 TL bedelli teminat senedinin davacı yanca ... İcra Müdürlüğü"nün 2010/23 E. sayılı dosyası ile takibine konulduğunu savunmuştur. Bu savunma takas mahsup niteliğinde olduğundan sözü edilen dosya getirtilerek ve bu yönde bir inceleme yapılarak davalının takas mahsup savunması değerlendirilmeli, yerinde görülmesi halinde nihai alacak borç hesabında dikkate alınmalıdır.
Yüklenici yine cevabında, davada borçlu bulunulmadığının tespiti istenen çeklerden 120.000,00 TL bedelli 4 adet çekin 21.10.2010 tarihli tediye makbuzu ile davacıya iade edildiğini savunmuştur. Esasa etkili olduğundan bu savunma da incelenip değerlendirilmelidir. Sözü edilen çeklerin iade edildiği sonucuna varılırsa bu çeklerle ilgili menfi tespit istemi konusuz kalmış olacağından esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmelidir.
Mahkemece yapılacak iş; eksik harcı davacıya tamamlatmak, tamamlandığı takdirde yukarıda belirtilen araştırmaları yapmak ve eksik delilleri toplamak, bilirkişi kurulundan alınacak raporla nihai kesin hesabı çıkartmak, yüklenicinin sözleşme içi ve dışı olarak hak kazandığı toplam iş bedelinden varsa kanıtlanan ödemeleri (dava konusu çekler dışında) düşerek yüklenicinin bakiye alacağını bulmak, yüklenicinin kalan alacağı ile dava konusu çekleri (16 adet) mukayese ederek ve davalının takas mahsup def"ini de dikkate alarak sonucuna göre menfi tespit ve istirdat istemleri hakkında karar vermek, iade edilen çekler yönünden ise menfi tespit istemi konusuz kalmış olacağından karar verilmesine yer olmadığına karar vermekten ibarettir. Mahkemece eksik incelemeyle ve yasaya uygun düşmeyen gerekçelerle davanın ve talebin dışına çıkılarak yazılı şekilde karar verilmesi doğru olmamış, kararın temyiz eden taraflar yararına bozulması gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarıda 1. bentte yazılı nedenlerle davacı ... vekili ile davalı ...vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine, 2. bentte yazılı nedenlerle kararın iş sahibi davacı ... ve yüklenici davalı ...yararına BOZULMASINA, ödedikleri temyiz peşin harçlarının istek halinde temyiz eden davacı ile davalı ..."a geri verilmesine, 27.02.2012 gününde oybirliğiyle karar verildi.