Fazla Ödemenin Tahsili - Harç Tahsili - Yargıtay 15. Hukuk Dairesi 2010/5019 Esas 2011/2674 Karar Sayılı İlamı

15. Hukuk Dairesi 2010/5019 E., 2011/2674 K.

15. Hukuk Dairesi 2010/5019 E., 2011/2674 K.

• FAZLA ÖDEMENİN TAHSİLİ
• HARÇ TAHSİLİ

• 492 S. HARÇLAR KANUNU [ Madde 13 ]

"İçtihat Metni"

Dava, B....Ovası Sulaması I. M…

….. İnşaatı işine ait 11.03.1991 tarihli sözleşmeden ve 18.03.1991 tarihli devir sözleşmesinden kaynaklanmış olup, davada fazla ödeme iddiasıyla 25.10.2004 tarihli 82 nolu ara hakedişten yapılan 847.186,00 TL kesintinin tahsili istenmiştir. Mahkemece bozmaya uyularak davanın kabulüne dair verilen karar, davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Taraflar arasındaki uyuşmazlık 16.041/1 pozunun bedeline, bu imalatın bünyesine giren kum-çakıl malzemesinin taşınması sırasında taşıtlara yüklenmesi, boşaltılması ve figüre edilmesi bedelinin dahil olup olmadığına ilişkindir.

Davacı yüklenici, yükleme, boşaltma ve figüre bedelinin 09.003/1 pozundan ödenmesi gerektiğini, bu imalatın 16.041/1 poz nolu imalatın birim fiyatına dahil olmadığını iddia ederken; davalı iş sahibi idare ise, yükleme, boşaltma ve figüre bedelinin 16.041/1 poz nolu imalatın birim fiyatına dahil olduğunu, 09.003/1 pozundan ayrıca ödeme yapılmasının mükerrerlik oluşturduğunu, yapılan kesintinin haklı olduğunu savunmaktadır. Mahkemece alınan bilirkişi kurulu raporları doğrultusunda her iki imalatın da farklı imalat olduğu, 09.003/1 pozunun 16.041/1 pozu içinde kalmadığı, mükerrer ödeme bulunmadığı gerekçesiyle dava aynen kabul edilmiştir.

11.03.1991 tarihli sözleşmenin eki olan DSİ Birim Fiyat Tarifleri Kitabının 1982 yılı V. Baskısında 16.041/1 pozu ".... kum, çakıl, su ve çimentonun betoniyerle karıştırılarak beton ve betonarme betonu imali, her derinlik veya yüksekliğe taşınarak yerine konması,.... istenilen mukavemetin temini için yapılan her türlü işçilik, malzeme ve zayiat, makina, alât, edevat, laB...tuvar giderleri ile yüklemeler, yatay ve düşey taşımalar, boşaltmalar, müteahhit kârı ve genel giderler dahil yalnız kum, çakıl ve çimentonun taşınması ile çimento bedeli hariç olmak üzere istenilen mukavemette kum, çakıl ile imâl edilen beton veya betonarme betonu (B betonu) beher metreküp fiyatı" şeklinde; 09.003/1 pozu da "Malzemenin taşıtlara yüklenmesi, taşıtlardan boşaltılması ve figüresi için her türlü hizmet ve masraflarla müteahhit kârı dahil bir metreküp fiyatı" şeklinde tarif edilmiştir. Her iki pozun birim fiyat tarifleri ile analizlerinin incelenmesinden 09.003/1 pozunun doğrudan beton imalatı ile ilgili olmayıp beton imalinde kullanılan kum ve çakılın çıkarıldığı ocaktan şantiye sahasına kadar olan yükleme, boşaltma ve figüresiyle ilgili olduğu, 16.041/1 nolu pozun ise şantiyeye getirilen kum-çakıl, su ve çimentonun betoniyerle karıştırılarak beton ve betonarme betonu imali, her derinlik ve yüksekliğe taşınması, yüklenmesi ve boşaltılması ile ilgili olduğu anlaşılmaktadır. Bu açıklamalara göre; inşaat mahallinde (şantiye içinde) gerçekleştirilen yükleme, boşaltma ve figüre işlemlerinin bedeli 16.041/1 poz nolu imalatın birim fiyatına dahil olduğundan ayrıca 09.003/1 pozundan ödeme yapılmayacak, inşaat mahalli dışında (şantiye dışında) gerçekleştirilen yükleme, boşaltma ve figüre işlemleri ise ayrı bir imalat olup, 16.041/1 poz nolu imalatın birim fiyatına dahil olmadığından bedeli 09.003/1 pozundan ayrıca ödenecektir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu"nun 24.03.2010 gün 2010/15-157 Esas, 2010/166 Karar sayılı ilâmı da aynı doğrultudadır.

Mahkemece dava aynı ilkeler benimsenerek sonuçlandırılmış ise de, yapılan inceleme eksik ve yetersiz olup Yargıtay denetimine elverişli bulunmamaktadır. Davalı idarece, 01 "den 81 "e kadar olan ara hakedişlerde 09.003/1 pozundan yapılan ödemelerin fazla ödeme olduğu iddia edildiğine göre bu pozdan yapılan ödemelerin sözleşme ve eklerine uygun olup olmadığının denetlenmesi gerekir. Ara hakedişlerde 09.003/1 pozundan ne miktar yükleme, boşaltma ve figüre bedeli ödendiği; bu pozdan ödemesi yapılan kum-çakıl malzemesinin hangi ocaktan alındığı, kaç km. taşındığı, nereye boşaltıldığı; yapılan yükleme, boşaltma ve figürelerin inşaat mahalli içinde mi, yoksa inşaat mahalli dışında mı kaldığı; yapılan kesintilerin inşaat mahallindeki (şantiye içindeki) yükleme, boşaltma ve figüre işlemlerine mi, yoksa inşaat mahalli dışındaki (şantiye dışındaki) yükleme, boşaltma ve figüre işlemlerine mi ait olduğu dosya kapsamından ve alınan bilirkişi kurulu raporlarından anlaşılamamaktadır.

O halde mahkemece; 11.03.1991 tarihli sözleşmenin eki olan DSİ Birim Fiyat Tarifleri Kitabının 1982 yılı V. Baskısının aslı ile 01 den 82 "ya kadarki ara hakedişler ve bu hakedişlerin eki ve dayanağı olan 09.003/1 ve 16.041/1 pozlarından yapılan işlerle ilgili her türlü belge ve tutanaklar davalı idareden getirtilerek ve uzman bilirkişiler yardımı ile mahallinde keşif de yapılarak ara hakedişlerde 09.003/1 pozundan ne miktar yükleme, boşaltma ve figüre bedeli ödendiği; bu pozdan ödemesi yapılan kum-çakıl malzemesinin hangi ocaktan alındığı, kaç km. taşındığı, nerelere boşaltıldığı ve figüre edildiği; yapılan yükleme, boşaltma ve figüre işlemlerinin inşaat mahalli içinde mi, yoksa inşaat mahalli dışında mı kaldığı -kroki düzenlettirilmek ve bu krokide malzeme alınan kum-çakıl ocağının, eleme tesisinin, beton santralinin, şantiye ve döküm sahasının yerleri ve birbirlerine olan mesafeleri gösterilmek suretiyle- belirlenmeli; bu tespitlere göre 82 nolu hakedişte yapılan 847.186,00 TL kesintinin ne kadarının ocaktan inşaat mahalline kadarki (şantiye dışındaki) yükleme, boşaltma ve figüre bedeline, ne kadarının inşaat mahallindeki (şantiye içindeki) yükleme, boşaltma ve figüre bedeline ait olduğu saptanmalı; alınan rapor denetlenerek ocaktan inşaat mahalline kadarki (şantiye dışı) yükleme, boşaltma ve figüre bedeli yönünden davanın kabulüne, inşaat mahalli içindeki (şantiye içi) yükleme, boşaltma ve figüre bedeli yönünden ise davanın reddine karar verilmelidir. Mahkemece değinilen şekilde bir inceleme ve araştırma yapılmadan yazılı şekilde davanın kabulüne karar verilmesi doğru olmamıştır.

Davalı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü 22.12.2005 günlü 5436 sayılı Yasanın 12. maddesi ile "Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri" arasına ve "I Sayılı Cetvele" dahil edilmiş olup, 492 sayılı Harçlar Yasasının 13/J maddesi gereğince harçtan muaftır. Davalı DSİ Genel Müdürlüğü"nün harçla sorumlu tutulmaması gerekirken davalıdan ilâm harcı tahsiline karar verilmesi de usul ve yasaya aykırı bulunmuştur.

Kararın belirtilen sebeplerle bozulması uygun görülmüştür.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün davalı yararına BOZULMASINA, 03.05.2011 gününde oybirliğiyle karar verildi.