Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2021/467 Esas 2022/2825 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Davalı şirketin, davacıların şirketi gibi yardımcı kitaplar yayınladığı ve bunların kapak rengi ve tasarımının uzun yıllardır değişmediği için \"kırmızı kitap\" olarak bilindiği belirtilerek, davalının bu kitapların tasarımının benzerini kullandığı ve haksız rekabet oluşturduğu iddia edilmiştir. İlk derece mahkemesi, davacıların ortağı oldukları şirkete ait test kitabının davacıların eser sahipliğinden kaynaklanan hakları dikkate alarak, davalının iltibas yaratacak şekilde benzer tasarım ve alametleri kullandığına hükmetmiştir. Ancak, Bölge Adliye Mahkemesi, davacıların aktif dava ehliyetlerinin bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmesi gerektiğini belirtmiştir. Tüzel kişilerin doğrudan zarara uğraması söz konusu olmadığı durumlarda, ortakların ve yönetim kurulu üyelerinin şahsen dava açma hakkının bulunmadığına dikkat çekilmiştir. Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 83. ve Türk Ticaret Kanunu'nun 54. maddelerine göre dava açma hakkı, ekonomik çıkarları yönünden zarara uğrayan ya da zarar görme tehlikesine maruz kalan kimselere tanınmıştır. Kararda belirtilen kanun maddeleri, haksız rekabet davalarında kimlerin davacı olabileceğini düzenlemektedir.

MAHKEMESİ : BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ20. HUKUK DAİRESİ

Taraflar arasında görülen davada Ankara 4. Fikri ve Sınaî Haklar Hukuk Mahkemesince verilen 24.12.2018 tarih ve 2018/46 E. - 2018/493 K. sayılı kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, istinaf isteminin kabulüne dair Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 20. Hukuk Dairesi'nce verilen 15.10.2020 tarih ve 2019/485 E. - 2020/868 K. sayılı kararın Yargıtay'ca incelenmesi davacılar vekilleri tarafından istenmiş ve temyiz dilekçesinin süresi içinde verildiği anlaşılmış olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlendikten ve yine dosya içerisindeki dilekçeler, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacılar vekili, müvekkillerinin Aydan Yayıncılık A.Ş.'nin % 25'şer hisseli ortakları olduğunu, şirketin ilk ve orta okul öğrencileri için yardımcı kitaplar yayınladığını, Aydan Yayıncılık A.Ş.'nin "Tüm Dersler Serisi" kitaplarının, gerek kapak rengi ve tasarımının, gerekse grafikasyonunun uzun yıllardır değişmemesi sebebiyle Yayıneviyle bütünleştiğini, bu kitapların Bayrak kırmızısı kapak rengi olması sebebiyle, genel olarak “kırmızı kitap” diye bilindiğini, davalı şirketin ise 26/04/2016 tarihinde kurulduğunu, kurucu ortaklarının da Aydan Yayıncılık A.Ş. ile ticari ilişkileri olan ve haliyle de Aydan Yayıncılık A.Ş’nin satışa sunduğu kitapları bilen ... ve ... olduğunu, davalının özellikle kapak tasarımı ve içeriklerinin haksız rekabet oluşturacak biçimde benzer yayınlar yaptığını, hatta iç kapakta “Baskı: Aydan Yayıncılık Matbaacılık San. Tic. A.Ş.” ibaresi bulunmasına karşın, bu kitapların Aydan Yayıncılık tarafından yayınlanmadığını, müvekkillerinin TTK’nun 56. maddesi uyarınca Aydan Yayıncılık A.Ş.'nin ortağı olarak, davalıların yarattığı haksız rekabet halinden “ekonomik menfaatleri zarar gören” veya “zarar görme tehlikesi yaşayan” konumunda olduğunu ileri sürerek, davalı yayınlarının haksız rekabet oluşturduğunun tespitine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, müvekkilinin yayınları için dava tarihinden önce marka ve tasarım tescili için başvuruda bulunduğunu, marka ve tasarım yönünden başvuru nedeniyle korumanın başladığını, davacıların aktif dava ehliyetinin bulunmadığını ve esas bakımından ise tecavüzün olmadığını savunarak, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
İlk derece mahkemesince, iddia, savunma, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre, davacı tarafın ortağı olduğu şirkete ait "Tüm Dersler Soru Bankası" adlı test kitabının 5846 sayılı FSEK kapsamında ilim edebiyat eseri vasfında olduğu, davacı tarafın ortak olarak bağları bulunan Aydan Yayıncılık A.Ş.'ni temsil ve denetleme yetkileri olmamakla beraber, 3. kişilerin kendilerine ait şirket haklarını ihlal ettiklerinde, bunun tespitini talep etme hakları ve dolayısıyla hukuki yararları ve aktif husumet ehliyetlerinin olduğu, somut olayda davacı yanca çoğaltılıp yayımlanan eserlerin kapak tasarımı ve iç tasarımına ilişkin unsurların, davalı yayınlarında iltibasa mahal verecek derecede kullanıldığı, bu unsurların teknik zorunluluktan veya mutat özelliklerden kaynaklanmadığı, var olan farklılıkların ise ortalama tüketici nezdinde bu yayınlara farklı bir ürün kimliği kazandırmadığı, bu itibarla davalı fiilinin FSEK m. 83 ve TTK m. 54 anlamında haksız rekabet teşkil ettiği, davalı taraf "İlkokul Tüm Dersler 2-3-4 Soru Bankası" ve "Ortaokul Tüm Dersler 5-6-7-8 Soru Bankası" yayınlarında, 2016/85891 sayılı marka ile 2016/07012 sayılı tasarım kapsamı dahilindeki haklarını kullandığını ileri sürse de, 2016/07012 tescil numaralı "şekil+Tüm Dersler Soru Bankası" tasarımının, davalı tarafın dava konusu yayınlarında yayın kapağı olarak kullanıldığı, FSEK m. 83 ve TTK m. 54 anlamında davacılar lehine koruma bulan uyuşmazlık konusu alamet ve şekiller iltibas edilmek suretiyle oluşturulan tasarımın, sınai mülkiyet mevzuatı kapsamında davalı tarafca yapılan başvuru üzerine TPMK nezdinde tescilinin yapılmış olduğu, 2016/85891 numaralı "şekil+SB SORU BANKASI MERKEZİ YAYINCILIK SAN. VE TİC. A.Ş." ibareli davalı taraf markasının, davaya konu yayınların kapağında, Yayınevi kimliğini tanımlamak için kullanılmış olduğu ve yayın kapağında iltibas edilen diğer görsel unsurlar yanında, ön plana çıkan baskın bir unsur olmadığı, söz konusu marka görselinin, davalı Yayınevinin yayınlarında, davacı tarafın yayınlarından iltibas edilen uyuşmazlık konusu alamet ve şekillerden olmadığı gibi bu kapsamda FSEK m. 83 ve TTK m. 54 anlamında davacılar lehine koruma bulan uyuşmazlık konusu alamet ve şekiller üzerinde sınai mülkiyet mevzuatı kapsamında davalı lehine koruma sağlamasının mümkün olmadığı, ayrıca davacı tarafın FSEK'ten kaynaklı haklarından sonraki zamana ait olmakla beraber diğer bir açıdan da bu hakları FSEK m. 83 ve TTK m. 54 anlamında davacılar lehine koruma bulan "alamet ve şekiller" üzerindeki haklarını engelleyemeyeceğinden, anılan savunmanın haklı görülmediği gerekçesiyle davanın kabulüne, davalı firmanın "İlkokul Tüm Dersler 2-3-4 Soru Bankası" ve "Ortaokul Tüm Dersler 5-6-7-8 Soru Bankası" adlı eserlerde haksız rekabet eyleminde bulunduklarının tespitine karar verilmiştir.
Karara karşı davalı vekili tarafından istinaf kanun yoluna başvurulmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesince, haksız rekabet davalarında kimlerin davacı olabileceğinin kanunla düzenlendiği, buna göre, müşterileri, kredisi, meslek itibarı, ticari faaliyetleri veya diğer ekonomik menfaatleri zarar gören veya böyle bir tehlikeyle karşılaşabilecek olan kimsenin de dava açabileceği, kanun ile dava açma hakkı, ekonomik çıkarları yönünden zarara uğrayan ya da zarar görme tehlikesine maruz kalan kimselere tanınmış olduğundan, tüzel kişilerde doğrudan zarara uğraması söz konusu olmayan ortakların ve yönetim kurulu üyelerinin şahsen dava açma hakkının bulunmadığı, somut uyuşmazlıkta davacıların, dava dışı Aydan Yayıncılık A.Ş.'nin ortağı olmaktan başka, örneğin eser sahipliğinden kaynaklanan bir hakları olduğu da ileri sürülmediğinden, mahkemece, davacı ortakların aktif dava ehliyetlerinin bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde davanın kabulüne karar verilmesinin doğru olmadığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulüne, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, davanın reddine karar verilmiştir.
Karar, davacılar vekilleri tarafından temyiz edilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince verilen karara yönelik olarak yapılan istinaf başvurusu üzerine HMK'nın 355 vd. maddeleri kapsamında yöntemince yapılan inceleme sonucunda Bölge Adliye Mahkemesince esastan verilen nihai kararda, dosya kapsamına göre saptanan somut uyuşmazlık bakımından uygulanması gereken hukuk kurallarına aykırı bir yön olmadığı gibi HMK'nın 369/1. ve 371. maddelerinin uygulanmasını gerektirici nedenlerin de bulunmamasına göre usul ve yasaya uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının onanmasına karar vermek gerekmiştir.
SONUÇ: Yukarda açıklanan nedenlerle, davacılar vekilinin temyiz isteminin reddi ile Bölge Adliye Mahkemesince verilen kararın HMK'nın 370/1. maddesi uyarınca ONANMASINA, HMK'nın 372. maddesi uyarınca işlem yapılmak üzere dava dosyasının İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine, aşağıda yazılı bakiye 26,30 TL temyiz ilam harcının temyiz eden davacılardan alınmasına, 05/04/2022 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.