Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2021/7527 Esas 2022/4388 Karar Sayılı İlamı

MAHKEMESİ :TİCARET MAHKEMESİ

Taraflar arasındaki dava sonucu mahkemece verilen 19.03.2013 gün ve 2011/81-2013/50 sayılı hükmün (kapatılan) Yargıtay 19. Hukuk Dairesi'ince 20.11.2013 gün ve 2013/14067-2013/18572 sayılı ilamla bozulması üzerine yukarıda tarih ve sayısı belirtilen direnme kararı davalılar ..., ... ve ... vekili tarafından temyiz edilmekle, HGK'nın 2007/19-1647 Esas 2020/88 Karar sayı ve 06.06.2020 tarihli kararı ile direnme kararı yerinde görülerek mümeyyiz davalıların işin esasına yönelik temyiz itirazları incelenmek üzere dosya Dairemize gönderilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen rapor dinlenildikten ve yine dosya içerisindeki dilekçeler, duruşma tutanakları ve tüm belgeler okunup, incelendikten sonra işin gereği görüşülüp, düşünüldü:
Davacı vekili, müvekkili ile davalılardan kiracı ... arasında ... 1. Noterliği'nde 27.02.2008 tarihli finansal kiralama sözleşmesi imzalandığını, diğer iki davalı ... ve ...'in sözleşmeyi kefil olarak imzaladıklarını, sözleşme konusu taşınır malların davalılardan Yılmazlar Gıda Pazarlama Ltd. Şti.'nden bizzat kiracı tarafından alındığını, yasa gereği fatura ve irsaliyenin müvekkili adına tanzim edildiğini, davalılardan satıcı şirketin finansal kiralama sözleşmesi görünümünde onlarca kişiyle anlaşarak ve yönlendirerek yasaya aykırı işlemler yaptığını, satıldığı iddia edilen malların kiracılara teslim edilmediğini ve/veya başka mal teslim edildiğini yada eksik mal teslim edildiğini, nitekim müvekkili tarafından 24.06.2008 günü yapılan tespitte satıcı tarafından kiracıya teslim edilen ... plakalı Massey Ferguson marka traktörün kiracının adresinde bulunamadığının tutanak altına alındığını, davalıların birlikte hareket ederek yasanın men ettiği eylemi gerçekleştirdiklerini, 09.01.2009 tarihli noter ihtarnamesiyle sözleşmenin feshedildiğini, kiralama konusu malların iadesinin, ödenmeyen ve ileride ödenmesi gereken kira paralarının tahsilinin istendiğini, davalı kiracı ...'nın 20.01.2009 tarihli cevabi ihtarnamesinde balya makinasının kendisine teslim edilmediğini beyan ettiğini ileri sürerek sözleşmenin feshine, sözleşme konusu 2008 model Uzel marka, 5190 balya makinası ile ... plakalı, 2402862592 şasi numaralı, 2008 model Massey Ferguson traktörün davalı kiracıdan alınıp müvekkiline teslimine, teslim edilemediği takdirde bedelinin faizi ile birlikte tahsiline, 52.575,04 Euro kira bedelinin %30 faiz, 7.131,71 TL'nin %126 faiz ve %18 KDV karşılığı 21.124,90 TL'nin %126 faizi ile birlikte müvekkiline ödenmesine, faizin dava tarihinden itibaren yürütülmesine ve sözleşme konusu malların müvekkiline tedbiren teslimine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı ..., davaya cevap vermemiştir.
Davalılar ... ve ..., ayrı ayrı verdikleri aynı içerikli cevap dilekçelerinde, dava konusu finansal kiralama sözleşmesine konu malların kiracıya teslim edilmediğini sözleşmeden kaynaklanan malların teslimi borcunu gereği gibi yerine getirmeyen davacının kendilerinden hiçbir talepte bulunamayacağını, davacı yanca ileri sürülen muvazaa iddiasının gerçeği yansıtmadığını, davacının basiretli bir tacir gibi davranmadığını belirterek davanın usul ve esastan reddine karar verilmesini istemiştir.
Davalı Yılmazlar Gıda Pazarlama Ltd Şti vekilinin süresinde olmayan cevap dilekçesinde, davacı şirketin basiretli tacir gibi davranmadığını, müvekkili şirketi muvazaalı işlem yapmakla itham ettiğini, davacı taleplerinin yerinde olmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
Mahkemece direnme kararı verilerek, davalılardan kiracı ile kefillerin adları ve imzaları bulunan tesellüm belgesi, altında teslim alan olarak kiracı davalı ...'nın adı ve imzası bulunan 27.02.2008 ve 17.03.2008 tarihli iki adet irsaliyeli fatura gözönüne alındığında sözleşmeye konu malların satıcı tarafından kiracıya teslim edildiğinin anlaşıldığı, davalı satıcı şirketin çok sayıda kiracı ile birlikte finansal kiralama sözleşmesi imzalanması için işbirliği içerisinde hareket ettiği, gerçekte satıcı davalı şirketin malları aldığı üretici firma olan dava dışı Uzel Mak. San. A.Ş.'nin uzun bir süredir mali açıdan sıkıntılı bir süreçte olduğu ve mal üretim ve tesliminde sorunlar yaşandığı da bilinerek işlem başlatıldığı, mal teslimlerinin yapılmadığı iddia edilirken diğer taraftan çok sayıda sözleşmelerin imzalandığı gibi yine bir taraftan da ödeme planına göre ilk ödemelerin gerçekleştirildiği, böylelikle davacı ... şirketinden de malların bedellerinin tahsil edilmesinin temin edildiği, bu hususların küçük bir muhitte ve çok sayıda ve aynı ekonomik alanda tarımsal faaliyet içerisinde bulunan kiracı tarafından bilinmediğini kabul etmenin hayatın olağan akışına aykırı olduğu, öte yandan davacı ... şirketinin, davalı satıcı şirketle geçmişten bu yana finansal kiralama konusu malların satışı yönünde devam edegelen ticari ilişkisi ve bu kapsamda düzenlenen çok sayıda sözleşme ilişkisinin varlığı sonrasında, dava konusu sözleşmeler yönünden de, malların kiracıya teslimine dair imzalı belgelerin varlığı karşısında, davacı şirketten başkaca bir araştırma yapması ve bu yönüyle davacı şirkete müterafik kusur atfı mümkün görülmediği, sözleşmeye devam etmesi kendisi için çekilmez hale gelen davacı şirketin, sözleşmeyi haklı nedenle feshettiği, davalılar kiracı ve kefillerden feshe ve FKK. 25.maddesine dayanarak kira bedellerini talep edebileceği, ayrıca satım konusu mallar kendisine teslim edilmediği için satıcı ile arasındaki satım sözleşmesinden dönerek ödediği iki semenin dava tarihindeki karşılığının iadesini tüm davalılardan müteselsilen talep edebileceği gerekçeleriyle davanın kısmen kabulüne, davacı ile kiracı arasındaki finansal kiralama sözleşmesinin davacı tarafından haklı olarak feshedilmiş olduğunun tesbiti ile; sözleşme konusu malların davalı kiracı ve davalı satıcıdan alınarak davacıya verilmesine, aynen iade mümkün olmadığı taktirde dava tarihindeki değeri olan 74.728,00 TL'nin tüm davalılardan ve dava tarihinden itibaren %126 oranında işleyecek faizi ile birlikte müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, kira bedelinden kaynaklanan (KDV dahil) 66.052,39 Euro alacağın dava tarihinden itibaren %30 oranında işleyecek faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsili ile davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin istemin reddine karar verilmiştir.
Karar, davalılar ..., ... ve ... vekili tarafından temyiz edilmiştir.
1- Dava, finansal kiralama sözleşmesinin feshi, sözleşmeye konu balya makinası ile traktörün kiracı davalıdan alınarak davacıya teslimi, teslimin mümkün olmaması durumunda bedelinin, ayrıca ödenmeyen kira alacağı 52.575,04 Euro'nun faizi ve KDV'si ile (138.485,44 TL karşılığı) davalılardan tahsili istemine ilişkindir.
492 sayılı Harçlar Yasası'nın 15. maddesinde yargı harçlarının (1) sayılı tarifede yazılı işlemlerden değer ölçüsüne göre nisbi esas üzerinden alınacağı, Yasa'nın 16/2 maddesinde değer tayini mümkün olan hallerde dava dilekçesinde değer gösterilmesinin mecburi olduğu, gösterilmemişse davacıya tespit ettirileceği, tespitten kaçınma halinde dava dilekçesinin muameleye konulmayacağı, Yasa'nın 16/3 maddesinde noksan tespit edilen değerler hakkında 30. madde hükmünün uygulanacağı, Yasa'nın 28/1-a maddesinde karar ve ilam harçlarının dörtte birinin peşin, geri kalanının kararın tebliğinden itibaren 1 ay içerisinde ödeneceği, Yasa'nın 30. maddesinde de, muhakeme sırasında tespit olunan değerin dava dilekçesinde bildirilen değerden fazla olduğunun anlaşılması durumunda yalnız o celse için muhakemeye devam olunacağı, takip eden celseye kadar noksan değer üzerinden peşin karar ve ilam harcı tamamlanmadıkça davaya devam olunmayacağı, HMK 150 maddesinde gösterilen süre içinde dosyanın muameleye konulmasının noksan olan harcın ödenmesine bağlı olduğu düzenlenmiştir.
Mahkemece davanın kısmen kabulü ile aynen iade mümkün olmadığından sözleşmeye konu malların bedeli 74.728,00 TL'nin davalılardan %126 oranında işleyecek faizi, kira bedelinden kaynaklanan KDV dahil 66.052,39 Euro alacağın %30 faizi ile davalılardan tahsiline karar verilmiştir.
Dava dilekçesinde ödenmeyen kira alacağı tutarı (138.485,44 TL) üzerinden peşin harç yatırılmakla birlikte sözleşmenin feshi ve aynen iade veya traktör ile balya makinasının bedelinin tazmini yönünden dava dilekçesinde değer gösterilmediği gibi peşin harç da yatırılmış değildir.
Bu halde, açıklanan yasal düzenlemeler gereğince, sözleşmenin feshi, traktör ve balya makinasının iadesi veya bedelinin tahsili istemi yönünden davacı vekiline dava değerini bildirmesi, bu değer üzerinden eksik peşin harç ikmal etmesi, harcın ikmali halinde yargılamaya devam edilerek uyuşmazlığın esası hakkında hüküm kurulması, harcın ikmal edilmemesi durumunda ise HMK 150 maddesi gereğince işlem tesisi gerekirken Yasa hükümlerinin gözardı edilmesi suretiyle peşin harcı yatırılmayan sözleşmenin feshi, bedelin tahsili konusunda yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.
2- 1 nolu bozma nedenine göre davalı vekilinin sair temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik gerek görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda (1) nolu bentte açıklanan nedenle kararın re'sen BOZULMASINA, (2) nolu bentte açıklanan nedenle davalı vekilinin sair temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına, ödediği peşin temyiz harcının isteği halinde temyiz eden mümeyyiz davalıya iadesine, 02/06/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.