Dava Konusunun Devri - Onalım Hakkı - Seçimlik Hak - Yargıtay 6. Hukuk Dairesi 2009/13066 Esas 2009/3212 Karar Sayılı İlamı

     Özet:

Dava, onalım hakkına konu olan payın satılıp satın alıcısının tapu kaydının iptali ve davacı adına tesciline ilişkindir. Davacı, dava konusu payın paydaşlarından olduğunu ve davalının payını satın aldığını belirterek tapu kaydının iptal edilmesini ve adına tescil edilmesini talep etmiştir. Mahkeme, dava konusu payın önceki paydaşına iade edilmesi nedeniyle davanın konusuz kaldığına karar vermiştir. Ancak, onalım hakkına konu payın önceki paydaşa dönmesi davacının onalım hakkını ortadan kaldırmaz. Mahkemece davacıya seçimlik hakkını hatırlatarak karar verilmesi gerektiği belirtilmiştir.
4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 732. ve 734. maddeleri ile 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 186. maddesi hakkında detaylı açıklamalar yer almaktadır.

6. Hukuk Dairesi 2009/13066 E., 2009/3212 K.

6. Hukuk Dairesi 2009/13066 E., 2009/3212 K.

• DAVA KONUSUNUN DEVRİ
• ONALIM HAKKI
• SEÇİMLİK HAK

• 4721 S. TÜRK MEDENİ KANUNU [ Madde 732 ]
• 4721 S. TÜRK MEDENİ KANUNU [ Madde 734 ]
• 1086 S. HUKUK USULÜ MUHAKEMELERİ KANUNU(MÜLGA) [ Madde 186 ]

"İçtihat Metni"

Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan onalım davasına dair karar davacı tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup, gereği görüşülüp düşünüldü.

Uyuşmazlık, onalım hakkına konu edilen payın iptali ile davacı adına tesciline ilişkindir. Mahkemece, dava konusu kalmadığından karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiş, hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Davacı vekili, dava dilekçesinde, müvekkilinin dava konusu edilen payın ilişkin bulunduğu 5185 no"lu parselin paydaşlarından olduğunu, davalının 366/384 payını 17.04.2006 tarihinde 3.750 YTL bedelle satın aldığını, davalı adına oluşan tapu kaydının iptali ile davacı adına tescilini istemiştir. Davalı, davanın süresinde açılmadığını, davacının kötü niyetli olduğunu belirterek davanın reddini istemiştir. Yargılama aşamasında davalının pay satın aldığı dava dışı Fatma aleyhine hata hukuki sebebiyle açtığı tapu iptali ve tescil davasının kabulle sonuçlanması ve dava konusu payın önceki paydaşına geri dönmesi üzerine mahkemece davanın konusuz kaldığından söz edilerek karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.

Onalım hakkı, paylı mülkiyet hükümlerine tabi taşınmazlarda payın üçüncü şahsa satılması halinde, diğer paydaşa o payı öncelikle satın alma hakkını veren bir haktır. Bu hak paylı mülkiyet ilişkisi kurulduğu anda doğar ve o payın üçüncü kişiye satılması ile kullanılabilir hale gelir.

Onalım hakkına konu payın dava sırasında bir başka kişiye veya satışı yapan paydaşa satılması halinde davacının HUMK"nın 186. maddesi hükmü uyarınca seçimlik hakkı olduğundan dilerse davayı yeni satın alan şahsa yöneltir, dilerse davasını tazminata dönüştürerek davalı hakkındaki davasını devam ettirir. Bu nedenle davacıya seçimlik hakkını kullanması için önel verilmelidir. Onalım hakkına ilişkin payın her ne sebeple olursu olsun satış yapan önceki paydaşa dönmesi davacının ilk satışla doğmuş olan onalım hakkını ortadan kaldırmaz ve onalım davasının hukuki sonuçlarını doğurmasını önlemez.

Olayımıza gelince; davalı tarafından, kendisine payını satan dava dışı Fatma aleyhine Afyonkarahisar Birinci Asliye Hukuk Mahkemesinin 2007/29 Esas ve 2007/145 Karar sayılı dosyasında hata nedeniyle açılan tapu iptali ve tescil davasında davalının kabulü üzerine dava konusu payın iptali ile önceki paydaş Fatma adına tesciline karar verilmiş, bu karar temyiz edilmeksizin kesinleşmiştir. Mahkemece dava konusu payın önceki paydaşa dönmesi nedeniyle dava konusuz kaldığından karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir. Onalım hakkına konu payın iptali ve tescili için açılan onalım davasından sonra, davalı tarafından pay satan Fatma aleyhine hata hukuksal nedenine dayalı olarak açılan tapu iptali ve tescil davasının, davalının kabulü ile sonuçlanması, bu davanın, davacının onalım hakkını kullanmasını önlemek amacıyla açıldığını gösterir. Nitekim Yargıtay Hukuk Genel Kurulu"nun 06.02.1957 gün ve 1-4-20 sayılı Kararı da bu doğrultudadır. Yukarıdaki ilkede de açıklandığı üzere, şufalı payın eski sahibine dönmesi davacının ilk satışla doğan şuf"a hakkına engel teşkil etmez. Bu durumda mahkemece davacı tarafa HUMK"nın 186. maddesi hükmü uyarınca seçimlik hakkının hatırlatılması ve kendisine seçimlik hakkını kullanmak üzere mehil verilmesi gerekir. Dava şufalı payı iktisap eden paydaşa (önceki paydaş) yöneltilirse davaya onun hakkında devam edilir. Mahkemece davacı tarafa HUMK"nın 186. maddesi hükmü uyarınca seçimlik hakkı hatırlatılarak, sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçe ile karar verilmesine yer olmadığına şeklinde hüküm yerilmesi doğru olmadığından hükmün bozulması gerekmiştir.

Sonuç: Yukarıda açıklanan nedenlerle davacının temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün (BOZULMASINA), istek halinde peşin alınan temyiz harcının temyiz edene iadesine, 14.04.2009 tarihinde karar verildi.